ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΡΝΗΣΗ
Η σχολική άρνηση αποτελεί μια συχνή διαταραχή η οποία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε σχολική ηλικία και πρέπει να διαχωρίζεται από τη σχολική φοβία όπως επίσης και από τη διαταραχή συμπεριφοράς με σκασιαρχείο κτλ.
Το παιδί με διάφορες προφάσεις ( πονοκεφάλους, κοιλόπονους κτλ.) ή και ευθέως ( κλάματα, φωνές ) αντιδρά και προσπαθεί να αποφύγει τη σχολική παρακολούθηση, ή πηγαίνει και σύντομα επιστρέφει ή ζητά από τους δασκάλους να γυρίσει στο σπίτι.
Συνήθως αυτή η άρνηση μπορεί να κρύβει ένα σωρό από πιθανές αιτίες οι οποίες μέχρι εκείνη τη στιγμή να έχουν περάσει απαρατήρητες από το οικογενειακό και σχολικό σύστημα, εξ ου και η ανάγκη ενδελεχούς διερεύνησης, από ειδικό ιατρό – παιδοψυχίατρο, που αργότερα θα αναλάβει και να καθοδηγήσει θεραπευτικά την οικογένεια.
Οποιαδήποτε, εμπλοκή στη θεραπεία είναι ατελής αν δεν ληφθούν υπόψη σημαντικά θέματα που μπορούν να προκαλέσουν τη σχολική άρνηση και συχνά συνυπάρχουν. Μερικά από αυτά είναι κάποια ειδική διαταραχή της μάθησης ( π.χ. της ανάγνωσης, των μαθηματικών ) που κάνει το παιδί να αισθάνεται ότι «δεν τα καταφέρνει» και αποεπενδύει από τη μάθηση γενικότερα με ολέθριες συνέπειες για τη μετέπειτα ζωή του. Σίγουρα ένα τέτοιο παιδί, που δυσκολεύεται πολύ περισσότερο από τους συμμαθητές του θα αντιμετωπίζει και ελλείμματα αυτοπεποίθησης που επίσης θα επηρεάσουν την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Μπορεί να έχει γίνει στόχος bullying ( θυματοποίησης ) από συμμαθητές και ( ευτυχώς σπάνια ) αντικείμενο ειρωνείας από τους δασκάλους, με αποτέλεσμα να αρνείται να παρακολουθεί το σχολείο. Το bullying μπορεί επίσης συχνά και από μόνο του να προκαλέσει σχολική άρνηση.
Άλλοι παράγοντες της οικογενείας που μπορεί να γίνουν αιτία σχολικής άρνησης είναι η χαμηλή επένδυση των γονέων στη μόρφωση, η κακοποίηση, ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές του παιδιού, η ανάγκη ( και η ανησυχία συχνότερα της μητέρας) για τις ώρες που απουσιάζει το παιδί από το σπίτι, η αντίδραση των γονέων και τα «οφέλη» του παιδιού από την παραμονή στο σπίτι κτλ. Οι μονογονεϊκές οικογένειες είναι πιο ευάλωτες όπως και οι οικογένειες που πρόσφατα έχουν αποκτήσει κάποιο νέο μέλος.
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η σχολική άρνηση, όσο αθώα και να εκλαμβάνεται από την οικογένεια, αποτελεί από τις πιο επείγουσες καταστάσεις της Παιδοψυχιατρικής που αν δε διαφοροδιαγνωστεί σωστά θα έχει δια βίου συνέπειες στην ανάπτυξη του ατόμου. Σε κάθε περίπτωση ο στόχος παραμένει η επάνοδος του παιδιού το συντομότερο στο σχολικό περιβάλλον, καθώς αν η κατάσταση διαιωνιστεί γίνεται διαρκώς δυσκολότερη αφού το παιδί μένει ακαδημαϊκά πίσω, χάνει το υποστηρικτικό του δίκτυο στο σχολείο (φίλους κτλ.), αποκτά νέα δικαιώματα και ισορροπίες στο σπίτι κτλ. Η κατάσταση περιπλέκεται αν υποδύεται συμπτώματα, συνήθως ασαφή στη διάγνωση, όπως κεφαλαλγίες, διάφορα άλγη π.χ. κοιλιακά, ζάλες κ.τ.λ. που μπορούν να μπερδέψουν τον παιδίατρο και να οδηγήσουν τον ασθενή σε πολυδάπανες, τραυματικές, χρονοβόρες, και κυρίως αχρείαστες, εξετάσεις και μετακινήσεις σε άλλες πόλεις, που επίσης έχουν το αντίκτυπό τους στην ψυχική υγεία του παιδιού.
MUDr. Δ. Τζαβάρας, PhD
Παιδοψυχίατρος
Ψυχοθεραπευτής Ενηλίκων